Αυτή η δήλωση αποτελεί μάλλον μια καλή περιγραφή για την περίοδο που ξεκίνησε η ελληνική κρίση χρέους, δείχνοντας μας ταυτόχρονα πόσο επικίνδυνη μακροπρόθεσμα είναι η άγνοια των υπεύθυνων οικονομικής πολιτικής για την ισχύ του χρηματοπιστωτικού διεθνούς κατεστημένου, δηλαδή την ισχύ των αγορών χρήματος και των μεγάλων παιχτών που ρυθμίζουν την κυκλοφορία των υπερμοχλευμένων κεφαλαίων (σημ: μερικοί δογματικοί λάτρεις της υπερφιλελευθεροποίησης και της απορρύθμισης επιμένουν ότι αυτοί οι ισχυροί των αγορών δεν ρυθμίζουν και δεν καθορίζουν τίποτα και αν δρούσαν ακόμα πιο ελεύθερα θα είχαμε δίκαιες τιμές και αποτελεσματική κατανομή πλούτου απο τις αγορές).

Οδεύοντας λοιπόν προς την θεωρητική λήξη των ελληνικών μνημονίων και ευρισκόμενοι στην αρχή μιας πιθανής νέας κρίσης στην Ευρωζώνη λόγω Ιταλίας, ας δοκιμάσουμε ένα σύντομο flashback. Πώς φτάσαμε στο σημείο να απειλούμαστε με χρεοκοπία, να λαμβάνονται τα πιο σκληρά μέτρα των τελευταίων δεκαετιών και παρ' όλα αυτά να μην υπήρχαν επί 5-6 χρόνια έστω κάποια σημάδια αντιστροφής του κλίματος; 

Προσωπικά είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι η οικονομική φιλοσοφία των ανθρώπων της κυβέρνησης Γιώργου Παπανδρέου, από τα τέλη του 2009, αγνοούσε πολύ βασικά στοιχεία που αφορούσαν την υπερκυκλικότητα του διεθνούς τραπεζικο-χρηματοπιστωτικού συστήματος και το βάθος της κρίσης του 2007-08  μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers. 

Αγνοούσαν στοιχειώδη δεδομένα και βασικές συνέπειες μιας γενικευμένης παγκόσμιας τάσης για κρατικοποίηση χρεών και διόγκωση των ελλειμμάτων, όπως αυτές φάνηκαν από την στήριξη που παρείχε το πρόγραμμα TARP της κυβέρνησης των ΗΠΑ προς τον τραπεζικό τομέα.

Διάβασα κάποτε τον τότε υπουργό οικονομικών κο Παπακωνσταντίνου να λέει ότι  κατα την περίοδο 2009-10 οι μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου πέρασν απο το γραφείο του για να εκδηλώσουν τις προθέσεις τους σχετικά με ιδιωτικές τοποθετήσεις (private placements) σε ελληνικά ομόλογα. Ο υπουργός λοιπόν είπε ότι δεν έβλεπε απο πλευράς επενδυτών σοβαρότητα και ειλικρινή πρόθεση για τοποθετήσεις. Προφανώς δεν του έδειξαν τα λεφτά και το επιτόκιο που θα απαιτούσαν στα κουπόνια των ομολόγων που θα εκδίδαμε! 

Αυτά φυσικα τα επιτόκια τα είδαμε αργότερα στο ιστορικό της εκκίνησης της κρίσης (βλ http://www.kathimerini.gr/390925/ article/ oikonomia/ellhnikh-oikonomia/pws-ta-spreads-mas-esteilan-sto-tameio) όπου απο τις 6 Οκτωβρίου 2009, οπότε το spread των 10ετών ομολόγων ήταν στις 130 μονάδες βάσης, μέχρι τις 6 Απριλίου 2010 που έφθασε στις 453 μονάδες, οπότε και οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης ανακοίνωσαν λεπτομέρειες για τον μηχανισμό στήριξης.

Ποιές ήταν άραγε οι έκτακτες αμυντικές πολιτικές που αναπτύξαμε τότε ως χώρα με βάση αυτό το ιστορικό; Γιατί δεν είδαμε την  κλιμακούμενη επιθετική στρατηγική του θεσμικού πιστωτικού κεφαλαίου; Οι τότε κυβερνώντες- όπως φοβάμαι και οι υπόλοιποι μέχρι σήμερα - δεν κατανόησαν ότι οι αγορές μπορεί επί πολλά χρόνια να αγνοούσαν το αυξητικό δημόσιο χρέος και τα ελλείμματα μας, όμως ήξεραν και ξέρουν καλά ότι αυτό το είδους κρατικού χρέους δεν είναι προιόν που προσφέρεται για μακροπρόθεσμη διακράτηση και συνεχές ποντάρισμα. Τα ασφάλιστρ κινδύνου( CDS) αυτό έδειχναν. 

Οι κυβερνήσεις μας δεν το έβλεπαν και δεν μπήκαν στον κόπο να κάνουν ανάλυση κόστους/οφέλους: τί θα στοίχιζε -οικονομικά και κοινωνικά – να δανειστούμε με ακριβά spreads, ποιές οι πιθανότητες να μας αποκλείσουν οι αγορές εντελώς  και τί θα στοίχιζε βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα η προσφυγή σε υπερεθνικούς μηχανισμούς διάσωσης (δηλαδή τις επαχθέστατες κοινωνικά -και μή αποτελεσματικές μακροοικονομικά- μνημονιακές συμβάσεις).

Στο χρονικό της ελληνικής κρίσης δημοσίου δανεισμού φαίνεται ότι ουδείς αντιλήφθηκε απο τους κυβερνητικούς παράγοντες το αυτονόητο: όσο αναξιόπιστη οικονομία και αν έχεις, όσο μαγειρεμένα νούμερα και αν δείχνεις, το συμφέρον των ισχυρών κερδοσκόπων δανειστών σου είναι σύνθετο. Ακόμη και αν για κάποια στιγμή σε δανείσουν πανάκριβα γνωρίζουν πολύ καλά ότι το εξαιρετικό προιόν που λέγεται Κρατικό Χρέος πρέπει να το τιμολογούν σε κάθε στιγμή διαφορετικά (να φθάσουν τις αποδόσεις των ελληνικών ομολόγων σε επίπεδα ρεκόρ και να παίζουν πάνω στην καμπύλη των αποδόσεων). 

Πιο απλά: οι περίφημες αγορές δρουν ώς ένα ισχυρό συλλογικό υποκείμενο που χωρίς καθεστώς συνωμοσίας και συννενόησης ξέρουν αυτόματα και έγκαιρα να κερδίζουν τα μέγιστα και να ρισκάρουν τα ελάχιστα. Και η Ελλάδα ήταν τότε ένα ρίσκο μεγάλου κέρδους που οι αγορές το έχασαν απο τα ραντάρ τους αφού πρώτα το χειρίστηκαν επιτυχώς (άνοδος spreads) Αλίμονο λοιπόν αν σήμερα τα Ιταλικά και τα Ισπανικά ομόλογα, εκεί που σοβείται πολιτική κρίση, έφευγαν απο το μενού των διεθνών διαχειριστών. Άλλωστε υπάρχει έτοιμο ''έσοδο'': ο αυξημένος τόκος απο κάποι τρισεκατομμύρια ευρώ χρεών που πρέπει να αναχρηματοδοτήσουν οι κυβερνήσεις για να μην πέσουν όπως εμείς στις αγκαλιές λιτότητας των μηχανισμών στήριξης ΕΕ/ΔΝΤ. 

Όσο λοιπόν δεν κατανοούμε ότι το Κρατικό Χρέος είναι ο δορυφόρος που πρέπει να γυρίζει χωρίς να πέφτει στη γή αλλά πάντα να είναι σε τροχιά αυξημένου ρίσκου, τόσο οι κοινωνίες με ελλείμματα, σπατάλες και κάκιστους πολιτικούς, θα γίνονται θύματα της δήθεν θεσμικής σωτηρίας που πρεσβεύουν οι κομισάριοι του ΔΝΤ και της ΕΕ οι οποίοι πλασάρουν την πλέον εύκολη λύση: λιτότητα. Αυτή την λύση όμως την γνωρίζουν όλες οι κυβερνήσεις προκειμένου να κόψουν τα ελλείμματα τους. 

Το ζητούμενο είναι α) πώς αυτά θα μειωθούν με περικοπές περιττών δαπανών (Δημόσιο) και όχι βάζοντας φόρους και β) γιατί πρέπει να ξαναδανειστούν περισσότερο απο τα ελλείμματα τους, δηλαδή να αναχρηματοδοτήσουν με νέο δανεισμό τον παλιό αντί να μετακυλήσουν σε μελλοντικές χρονιές, όταν σηκωθεί το ΑΕΠ, κάποιες απο τις αποπληρωμές των ομολόγων.

Αυτά αγνοούνται ως ζητούμενα στρατηγικού σχεδιασμού. Πριν η ΕΚΤ να βγεί και να αγοράσει τα ελληνικά ομόλογα (2010) έπρεπε να στήσουμε ειδικό σχέδιο που θα αποδείκνυε- αρκεί να είμασταν αξιόπιστοι και φερέγγυοι- πλάνο μετακύλησης ομολόγων ή εστω ένα πλάνο μερικής αναχρηματοδότησης τους, δηλαδή να μειώσουμε τα ποσά δανεισμού απο τους μηχανισμούς στήριξης. Αντί αυτού αφήσαμε το χρονικό των επιθέσεων στα επιτόκια να κυλάει επικίνδυνα για το μέλλον μας και το δημόσιο χρέος να αυξάνεται λόγω νέου δανεισμού, όπως αποδεικνύεται τόσα χρόνια μετά...

Ηλίας Καραβόλιας – European Business Review

Greek Finance Forum

Σχόλια Χρηστών